Het verdwaalde eiland

Het verdwaalde eiland

Amsterdam op 37 50' zuiderbreedte
Meulenhoff editie, 1732
A. van Cleef

Het verdwaalde eiland is het opzienbarende verhaal van Alfred van Cleefs obsessie voor het eenzaamste eiland ter wereld: Amsterdam. Pas na een jarenlange strijd tegen een halsstarrige Parijse bestuurder krijgt Van Cleef toestemming voor een langdurig verblijf op deze Franse vulkaantop in de Indische Oceaan, waar hij in de voetsporen treedt van VOC-kapitein Willem de Vlamingh.
Op Amsterdam zoekt hij de eenzaamheid, maar hij moet zich tevens staande houden in een gemeenschap van zevenendertig baardige mannen: biologen, seismologen en weerkundigen. Het eiland wordt overheersd door honderdduizenden pelsrobben en geelsnavelalbatrossen, die zich maar op één ding toeleggen: de instandhouding van de soort. Het verdwaalde eiland bevat fascinerende gegevens over voortplanting, windstoten en aardschokken, en onvergetelijke geschiedenissen van zelfmoordenaars, zeevaarders en zonderlingen.

Het verdwaalde eiland is met liefde, komisch vernuft, stijlgevoel en historisch besef geschreven. Van Cleef blijkt te rouwen om gedeporteerde familieleden die hij nooit gekend heeft: grootouders, ooms en tantes. Hij vormt de laatste tak van een ontwortelde stamboom. Een dode tak, want tot zijn verdriet is hij onvruchtbaar en kan hij dus geen nakomelingen verwekken – de reden waarom zijn vrouw hem verliet. Het eiland Amsterdam is een eiland van niets, een bodemloze put waar alles in verdwijnt, een lege plek in een nog veel grotere leegte. Maar Van Cleef weet ons te overtuigen van het belang dat die plek voor hem heeft, voor het overwinnen van zijn eigen angst voor de leegte. De literaire prestatie die hij hier levert, is dat er een leegte wordt opgevuld.
NRC Handelsblad

Van Cleef legt een hardnekkigheid aan de dag die door de totale zinloosheid van zijn onderneming een poëtische schoonheid krijgt.
Het Parool

De geografische eenzaamheid van Amsterdam spiegelt perfect de genealogische eenzaamheid van de schrijver.
De Volkskrant

Na lezing van Het verdwaalde eiland is er maar één conclusie mogelijk: gelukkig zijn er nog gekken die naar Amsterdam willen. Van Cleef heeft Amsterdam op formidabele wijze herontdekt voor Nederland.
Haarlems Dagblad

Het verdwaalde eiland van de Amsterdamse journalist Alfred van Cleef is beter dan Boudewijn Büchs boeken. Van Cleef stort geen emmers met feitjes over je heen in een soms belabberde stijl, zoals zijn van eilanden bezeten stadgenoot. Nee, hij heeft een literaire ode geschreven aan het eiland Amsterdam.
Nederlands Dagblad

Van Cleefs verhalen over de geschiedenis van Amsterdam zijn zonder meer interessant, maar maken het boek nog niet bijzonder. Als hij zich had beperkt tot de rol van dit eiland in de geschiedenis van de grote zeevaarders, dan had dit boek gewoon kunnen worden bijgeschoven in de reeks die Boudewijn Büch schreef over al die kleine bewoonde en onbewoonde rotsen in verlaten zeeën. Het mooie van Van Cleefs verhaal is dat hij een doorkijkje geeft in de Franse ambtenarij die belast is met het bestuur over dit eiland.
Trouw

Het verdwaalde eiland is een typisch ‘eilandboek’, een categorie die buiten de wereld van Büch in Nederland moeilijk te plaatsen is, maar ik betwijfel of we op dit gebied meer van Van Cleef te zien zullen krijgen. Het ligt misschien meer in zijn lijn na deze Amsterdam-ervaring een totaal andersoortige extreme uitdaging te zoeken.
Vrij Nederland

Het verdwaalde eiland bevat fascinerende, maar tevens nutteloze gegevens over de voortplanting van dieren, windstoten, stortregens en aardschokken. Onvergetelijk zijn de geschiedenissen van zelfmoordenaars, schipbreukelingen en zonderlingen. Van Cleef weet het zo te brengen dat de lezer zich de negenendertigste tijdelijke bewoner van het eiland waant.
Wereldcontact
België

Stilaan begint alles mooi in elkaar te passen: de familiegeschiedenis, de op de klippen gelopen relatie, het eiland zonder vrouwen, de voortplantingsindustrie der dieren en zijn natuurwandeling naar de krater – de opening waaruit alles is ontstaan. Die samenhang strekt zich, zeer ingenieus, uit tot in details. (…) Voor zover ik uit Van Cleefs verslag kan opmaken, moet Amsterdam van een ontstellende saaiheid zijn. Maar het verhaal dat hij eruit puurt, is een pareltje.
Standaard der Letteren

Het fraaie bij dit alles is dat Van Cleef niet in de val trapt zijn persoonlijke ‘stuurloosheid’ al te zeer naar voor te schuiven. Je verneemt wel dat hij het wat moeilijk heeft gehad met het afscheid van een geliefde, en dat hij wel eens een jointje lust of een goed glas wijn – maar dat is slechts zijdelings aan de orde. Ook in de vermelding van heimweeverschijnselen, de desolate erotiek van gesiliconeerde pin-ups aan de muur en de afgrondelijke aantrekkingskracht van het niets sluipt – heel discreet – iets van persoonlijke tragiek binnen. ‘Dan luisterde ik naar het geblaf van de pelsrobben en probeerde gelukkig te zijn.’ Het verdwaalde eiland is daardoor behalve een documentaire en een reisverslag ook een sympathiek document humain.
De Morgen

In Het verdwaalde eiland toont Van Cleef zich een uitstekend reporter, die gegoten Nederlands schrijft. Zijn low profile maakt dat hij een auteur van te weinig lezers is. Dat zou nu toch echt mogen veranderen.
Weekend Knack